آموزش مدرن در ایران و مناسبات قدرت (با تأکید بر انجمن معارف)

این پژوهش به بررسی آموزش جدید در ایران و مناسبات قدرت (با تاکید بر انجمن معارف) پرداخته و تلاش شده است سازوکارهای اعمال قدرت در شیوه ی جدید آموزش در ایران که در دهه هفتاد شمسی با اقدامات انجمن معارف در ایران رواج یافت، بررسی شود. "سازوکارهای اعمال قدرت" که در این پژوهش به آن اتکا شده، از تبارشناسی فوکو استخراج گشته است. در واقع این پژوهش با روش تبارشناسی به بررسی و تحلیل آموزش جدید در ایران پرداخته است. بر اساس نتایج به دست آمده آموزش مدرن در ایران با آن چه فوکو به نام "قدرت بهنجارساز" مفهوم پردازی کرده، انطباق دارد. در اپیستمه ی مدرن، نهادها با به کارگیری نظارتی که بر جزئیات زندگی افراد احاطه می یابد، قدرتی را اعمال می کند، که افراد را به سوژه هایی منضبط، دقیق و به عبارتی دیگر به سوژه هایی فایده مند و کارآمد تبدیل می کند. اعمال این قدرت بهنجارساز از طریق اعمال کنترل و نظارت خاصی متحقق می شود. آن چه که این نظارت را متمایز می کند و امکان تحقق آن را ایجاد می کند، تغییر در مقیاس، ابژه و شیوه ی نظارت است. مدارس جدید ایرانی تفاوت بنیادینی با مکتب خانه و سایر نهادهای آموزشی پیش از خود داشتند. این مدارس از نظر نحوه ی آموزش، اداره ی کلاس ها و اداره ی مدرسه مدرن بودند و قدرت بهنجارساز در آن اعمال می شد. علیرغم اعمال قدرت بهنجارساز در مدارس جدید ایران، به نظر می آید سازوکارهای نهاد بهنجارساز به کل جامعه ایران تسری نیافت لذا سوژه ای که بر اساس اصل اطاعت فایده مندی سامان یافته باشد، در ایران شکل نگرفت.